هنگام برخورد با مشکلاتی مانند اضطراب و افسردگی، درک آنچه در ذهن و بدن ما می گذرد آسان نیست، به خصوص اگر تجربه دیگری نداشته باشیم که بتوانیم شرایط خود را با آن مقایسه کنیم. کتاب درمانی این شکاف را با ادبیات پر می کند. کتاب درمانی روشی مقرون به صرفه است که معمولا برای تکمیل درمان های دیگر استفاده می شود و برای همه سنین مفید است. کتاب های پیشنهادی هر ادبیات و هر موضوعی را پوشش می دهند، اما درمانگران بیشتر از کتاب های داستانی استفاده می کنند. در ادامه توضیح خواهیم داد که کدام کتاب درمانی برای حل مشکلات ما موثر است و چگونه و تا چه حد به حل مشکلات ما کمک می کند.
کتاب درمانی برای حل چه مشکلاتی مناسب است؟
مطالعه برای افراد در هر سنی مفید است و باعث افزایش خودآگاهی، عزت نفس و بهبود توانایی مقابله با بحران های رشد می شود. کتاب درمانی را می توان با روش های درمانی دیگری مانند بازی درمانی و رفتار درمانی شناختی ترکیب کرد.
برای حل چنین مشکلاتی می توانیم از کتاب درمانی استفاده کنیم:
- اضطراب؛
- افسردگی؛
- ضربه؛
- اعتیاد؛
- غم و اندوه؛
- اختلال خوردن؛
- دغدغه های وجودی مانند انزوا، پوچی زندگی، آزادی و مرگ.
- طلاق، مشکلات خانوادگی یا سایر چالش های روابط؛
- سوء مصرف مواد مخدر؛
- مدیریت خشم؛
- تخلفات اجتماعی؛
- کمرویی؛
- مواجهه با طرد یا سایر تمایلات منفی مانند نژادپرستی، تبعیض جنسیتی، و سنت گرایی یا تبعیض سنی؛
- درمان سوء مصرف خفیف الکل.
درمانگر میتواند از کتابهای خودیاری مانند کتاب تمرینهای آرامشبخش برای افراد مضطرب استفاده کند، یا داستان یک شخصیت خیالی را که در غم مرگ یکی از عزیزانش غمگین بوده است، برای بیماری که به تازگی یکی از عزیزانش را از دست داده است، انتخاب کند.
کتاب درمانی چگونه به حل مشکلات ما کمک می کند؟
درمانگر از کتابهای داستان، شعر، نمایشنامه، داستان کوتاه و کتابهای خودیاری استفاده میکند تا به بیمار کمک کند تا درک عمیقتری از مشکلات و نگرانیهای خود پیدا کند. کتاب درمانی به ما کمک می کند تا از چالش هایی که با آن روبرو هستیم آگاه شویم و برای دردسرسازترین مشکلات خود راه حلی پیدا کنیم. کتاب درمانی درک، خودآگاهی و توانایی حل مسئله ما را افزایش می دهد.
درمانگر همچنین می تواند از کتاب درمانی برای پیشگیری استفاده کند، یعنی به افراد کمک کند راه های مقابله با چالش های زندگی را بیاموزند.
کتاب درمانی روشی ارزان و آسان است که عوارض جانبی کمی دارد (اگر اصلاً عوارض داشته باشد!) بنابراین برای بیمارانی که زمان کمی دارند یا بودجه محدودی دارند یا افرادی که مشکلات روانی خفیف تا متوسط دارند مفید است.
خواندن و صحبت در مورد آثار ادبی به بیماران کمک می کند:
- چیزها را از منظری غیر از دیدگاه خودشان ببینند.
- درک گذشته دشوار یا علائم ناراحت کننده؛
- احساس امید، رضایت و همدلی؛
- عزت نفس آنها را افزایش دهید و احساس خودکفایی کنید.
یادداشت مهم
مطالعه مقالات و جستجو در اینترنت دانش عمومی شما را افزایش می دهد، اما هرگز نمی تواند جایگزین مناسبی برای مشورت با متخصص و دریافت مشاوره تخصصی باشد.
اگر مشکلی دارید، مشاوره با مشاوران ماهر و متخصص می تواند زندگی شما را آسان کند. برای مشاهده لیست بهترین مشاوران و روانشناسان کلیک کنید:
به بهترین روانشناسان مراجعه کنید
خواندن کتاب ها، به ویژه کتاب هایی که دیدگاه جدیدی ارائه می دهند یا خواننده را از منطقه آسایش خود خارج می کنند، همدلی و تحمل را نسبت به دیگران و مهارت های بین فردی (مانند توانایی درک احساسات دیگران) افزایش می دهد.
هنگامی که گروه درمانی در یک محیط گروهی استفاده می شود، شرکت کنندگان می توانند در مورد تفسیر خود از داستان و ارتباطی که بین داستان و مشکلات زندگی خود می بینند، بازخورد بدهند یا دریافت کنند. این روش ارتباطات را بهبود می بخشد و مکالمات و ارتباطات عمیق تر را در شرکت کنندگان تقویت می کند.
این مطالعه اثرات سایر روش های درمانی را تقویت می کند و امید به تغییرات مثبت را افزایش می دهد. کتاب درمانی با اجازه دادن به ادامه درمان در خارج از جلسات، روند درمان را تسریع می کند. به گفته بسیاری از درمانگرانی که از کتاب درمانی استفاده می کنند، این روش مشارکت و تعهد بیمار را در روند درمان افزایش می دهد.
کتاب درمانی چقدر موثر است؟
اکثر متخصصان موافقند که خواندن یک فعالیت سازنده است که می تواند سلامت روان را بهبود بخشد، زیرا مطالعه باعث افزایش همدلی، تیزتر شدن ذهن و تغییر رفتار می شود. برخی از روانشناسان معتقدند که داستان ها توانایی خواننده را در تشخیص و تفسیر احساسات دیگران بهبود می بخشد.
مطالعات نشان می دهد که کتاب درمانی می تواند در درمان مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، سوء مصرف مواد و اختلالات خوردن موثر باشد. به عنوان مثال، مطالعات سیستماتیک نشان داده است که کتاب درمانی می تواند یک درمان طولانی مدت موثر برای بزرگسالان مبتلا به افسردگی خفیف باشد. در این مطالعه، پس از دوره های پیگیری سه ماهه تا سه ساله، کاهش علائم افسردگی در 6 بزرگسال مشاهده شد.
در مطالعه دیگری روی دانشجویان، کتاب درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی برای کاهش استرس انجام شد. پس از 10 هفته، کاهش قابل توجهی در اضطراب، استرس، استرس درک شده، حساسیت اضطرابی و افزایش کیفیت کلی زندگی در این افراد مشاهده شد.
چه کسانی برای کتاب درمانی مناسب نیستند؟
کتاب درمانی تنها در صورتی مؤثر خواهد بود که مایل به خواندن و اشتراک گذاری باشید. به طور کلی کتاب درمانی در موارد زیر توصیه نمی شود:
- ناتوانی در تشخیص واقعیت از خیال؛
- توانایی فکری یا دامنه توجه محدود؛
- لذت بردن از خواندن.
کتاب درمانی چگونه انجام می شود؟
کتاب درمانی یک تعامل سه جانبه پویا است که شامل کتاب، مشاور یا درمانگر و مشتری یا بیمار می شود و به شرح زیر انجام می شود:
- مراجعه کننده ابتدا با مشاور در مورد مشکلات یا زمینه های استرس زا در زندگی خود صحبت می کند.
- سپس مشاور کتاب یا داستانی را برای خواندن «تجویز» می کند. کتاب یا داستان باید مستقیماً با مشکل مشتری مرتبط باشد تا بتواند با شخصیت اصلی رمان یا داستان همذات پنداری کند. درمانگر معمولا کتاب یا کتاب هایی را بر اساس روش درمانی و مشکلات خاص بیمار توصیه می کند. به عنوان مثال، درمانگری که از درمان شناختی رفتاری استفاده می کند ممکن است کتاب خودیاری را پیشنهاد کند که اصول این روش را بیان می کند. همچنین، یک درمانگر که در زمینه تروما تخصص دارد، میتواند رمانی درباره شخصیتی که در کودکی مورد آزار و اذیت قرار گرفته است، پیشنهاد کند.
- سپس بیمار کتاب را می خواند یا تمرینات کتاب را طبق دستور انجام می دهد.
- در جلسه بعد، کتاب یا تمرینات مورد بحث قرار می گیرد و از مطالب کتاب برای بررسی مکانیسم های مقابله، گذشته فرد یا سایر عوامل مرتبط با درمان استفاده می شود. مشاور و مشتری در مورد نحوه مدیریت مشکلات شخصیت اصلی با یکدیگر صحبت می کنند و اجرای راه حل یا راه حل های کتاب را برای مشتری بررسی می کنند.
اکثر درمانگرانی که در زمینه کتاب درمانی آموزش دیده اند، فهرستی از کتاب های مرتبط با مشکلات مختلف دارند. همچنین وبسایتها و پایگاههای اطلاعاتی آنلاینی وجود دارند که کتابهایی را برای هر مشکل سلامت روانی ارائه میدهند.
کتاب درمانی در جلسات درمانی فردی یا گروهی و یا حتی بدون درمانگر انجام می شود. درمانگران به ندرت از کتاب درمانی به عنوان روش اولیه یا تنها روش درمانی استفاده می کنند. این روش معمولاً در ترکیب با روشهای دیگر مانند درمان شناختی رفتاری یا درمانهای روان پویایی استفاده میشود.
انواع کتاب درمانی
1. کتاب درمانی خلاق
معمولاً در یک محیط گروهی با خواندن داستان و شعر و بحث در مورد آنها انجام می شود. در این روش از ادبیات داستانی (رمان، داستان کوتاه، شعر، نمایشنامه) و زندگی نامه برای بهبود سلامت روان استفاده می شود.
درمانگر با ترکیب آثار ادبی که با دقت انتخاب شده اند، افراد را در سفری برای خودیابی راهنمایی می کند. این روش زمانی بیشترین کاربرد را دارد که بتوان با شخصیت اصلی همدلی کرد و در نتیجه این همدلی به کاتارسیس عاطفی دست یافت و تجربیات زندگی او را بهتر درک کرد.
۲. کتاب درمانی رشدی
در محیط های آموزشی برای توضیح مسائل دوران کودکی و نوجوانی (مانند بلوغ) استفاده می شود. اغلب والدین تشویق می شوند که از این روش برای فرزندان خود استفاده کنند.
3. نسخه درمانی کتاب
در کتابهای نسخهدرمانی، که خودیاری نیز نامیده میشود، از مواد خواندنی و دستورالعملهای ویژه در محیطهای بالینی یا خانگی استفاده میشود. هدف از این روش کمک به اصلاح الگوهای فکری، عواطف و اعمال و رفع انواع مشکلات سلامت روان است.
کتاب درمانی با نسخه می تواند با یا بدون راهنمایی درمانگر انجام شود. به عنوان مثال، درمانگری که تنفس عمیق و تکنیکهای مدیریت احساسات را آموزش میدهد، میتواند راهنمای عملی برای استفاده در خانه نیز ارائه کند.
4. کتاب درمانی ترکیبی
در ترکیب با سایر درمان ها برای کنترل مشکلات روانی استفاده می شود.
آیا کتاب درمانی راه حل جدیدی است؟
تاثیر مثبت مطالعه بر خلق و خو و سلامت روان چیز جدیدی نیست. بسیاری از جوامع باستانی، از جمله یونانیان و مصریان، کتابخانه را مکانی مقدس و شفابخش می دانستند. از آغاز قرن بیستم، روانشناسان تحقیقات رسمی را در مورد فواید کلی خواندن و به ویژه کتاب درمانی آغاز کردند.
در اوایل قرن نوزدهم، پزشکانی مانند بنجامین راش و مینسون گالت شروع به استفاده از کتاب درمانی برای توانبخشی و درمان مشکلات روانی کردند. همچنین در طول جنگ جهانی اول و دوم از کتاب ها برای کمک به مشکلات جسمی و روحی سربازانی که از جنگ بازگشته بودند استفاده می شد.
در دهه 1950، کارولین شرودر مدلی نظری را بر اساس این فرض ایجاد کرد که افراد به شدت تحت تأثیر شخصیت های داستانی هستند که با آنها همذات پنداری می کنند و استفاده از کتاب درمانی گسترش یافت. در سال 1966، انجمن كتابخانه آمريكا تعريفي رسمي از كتاب درماني ارائه كرد. در سال 1969 انجمن شعر درمانی تشکیل شد و شعر درمانی را که نوعی کتاب درمانی است به عنوان یک روش درمانی معرفی کرد.
در دهه 1970 کتابدار بهنام رئا روبین کتاب درمانی را به دو دسته تقسیم کرد:
- توسعه (برای محیط های آموزشی)؛
- درمان (برای محیط های سلامت روان).
در سال 1978 کتاب او، استفاده از کتاب درمانی; راهنمای نظری و عملی «به پیشرفتها در این زمینه کمک زیادی کرد. در سال 1983 فدراسیون بینالمللی کتابدرمانی تأسیس شد.
شما بگو
یکی از قانعکنندهترین دلایل استفاده از کتاب درمانی این است که به ما نشان دهد شخصیتهای کتاب چگونه با مشکلاتی مشابه ما مواجه میشوند و بر آن غلبه میکنند. شاید خود ما هم بدون اطلاع از کتاب درمانی در زندگی خود استفاده کرده ایم و تحت تاثیر شخصیت اصلی کتاب قرار گرفته ایم. آیا تا به حال کتابی خوانده اید که نظر شما را تغییر دهد یا به شما کمک کند مشکلی را حل کنید یا از شر یک احساس بد خلاص شوید؟
از زبان بدن برای گفتن و شنیدن ناگفته ها استفاده کنید